Blokje Gouds: Fondatie deel 1

Ouderenzorg, men deed er vroeger ook al aan.
Natuurlijk ook met de nodige mitsen en maren, het moest wel soort bij soort.

Wandel je door Gouda, dat kom je vast wel een gevel tegen met een fraaie steen met daarin de tekst "Fondatie" en dan een naam en een jaartal.

Fondatie is een woord wat wij niet meer gebruiken, de Engelsen nog wel, dan is het Foundation.
En dat is wat het is, een stichting.

Hier het poortje wat ooit toegang gaf tot het Hofje van Jongkind.
Een mooi voorbeeld van hergebruik van oude spullen.
Het poortje staat nu bij de ingang van de tuin van het Verzetsmuseum.
Daar hoort het eigenlijk niet.

Toen de Goudse notaris Adriaan Jongkind in 1700 overleed had hij kind noch kraai.
Zijn erfenis ging naar de diaconie, met als voorwaarde dat men 9000 guldens zou besteden aan de bouw van een hofje.
In 1702 was het hofje in de Zeugstraat klaar. Twee huizen aan de straatkant en 9 huisjes in het hofje zelf.

Wie mocht er wonen? Arme kinderloze weduwen en ouwe vrijsters, mits zij lid waren van de Nederduits Gereformeerde kerk.

In 1959 werd het pand verkocht en er kwamen wat winkels in. Gelukkig was men zuinig op het poortje.
In 1988 is het poortje netjes neergezet in de Vrouwesteeg.

Blokje Gouds: Pesthuis

Gadoot, het leest niet als een naar woord, maar dat is het wel.
In vroegere eeuwen was dat een andere naam voor de pest.

Wat je van ver haalt, is niet altijd goed. De pest bereikte Europa via de Italiaanse kooplieden.
En wat Europa bereikte, dat kwam op den duur ook in Gouda terecht.
Eind 14e eeuw werden de pestlijders verpleegd in een groot huis, door de Cellebroeders.
Niemand wist wat de bron van besmetting was, er kwamen scenario's waar menig rampenfilm bij in het niet valt. Gruwelijke natuurverschijnselen en natuurlijk, de toorn van God.

Na een tijd kwamen er ook pestlijders in het Catherine Gasthuis terecht, tussen alle andere zieken en zwakken, tel uit uw...verlies.
Men kreeg na een paar epidemieën wel het inzicht dat het beter zou zijn een apart ziekenhuis voor hen te hebben.
Dat kwam er, dankzij een Goede Doelen loterij.

Het ziekenhuis kwam in het voormalige Maria Magdalenaconvent, opgericht halverwege de 15e eeuw.
Er is niet veel meer van over, maar het is een gebouw met geschiedenis.
Het convent was, en de naam geeft het al een beetje weg, de place to be voor bekeerde prostituees.
De zusters kregen diverse privileges van het stadsbestuur, zoals als vrijstelling van accijns en ze mochten gaan werken. Natuurlijk in alle deugdzaamheid.

Je zult denken, ah, zusters die verplegen. Maar voor het een ziekenhuis werd was het de tijd van dollen met de Spanjaarden en de hervorming. Het convent deed niet langer dienst, de kapel werd afgebroken en rond 1617 werd het hoofdgebouw het pesthuis.

Eind 18e eeuw wilde men het pesthuis ombouwen tot militair hospitaal, maar het werd een kazerne.
Het pesterf werd oefenterrein, marcheren maar! Dat duurde tot 1922.
De kazerne sloot, het erf werd de veemarkt en in het gebouw kwam het veemarktrestaurant.

De veemarkt heeft niet lang bestaan, in 1976 kwam daar ook een eind aan. De hele boel ging weer eens op de schop.
Tegenwoordig huisvest het pand wooneenheden, een winkel passage en een bioscoop.

De bioscoop zal wellicht net een 30 jaar bestaan voor de sluiting, daar er naast ons "fraaie" Huis van de Stad een megabioscoop in aanbouw is.

Tegenwoordig, nu een deel van de passage is afgesloten aan één kant, en een woonwinkel haar spullen daar uitstalt, is de kleine verwijzing naar de geschiedenis bijna aan het zicht onttrokken.

Bag lady

Er zijn van die momenten dat je denkt "heb ik dat?"
Vroeg in de avond was er zo'n moment.

Vanmiddag liep ik in het zonnetje naar de lokale kinderboerderij, er was een geitje geboren en volgens de krant was iedereen welkom om... ik trof het niet, geitje stond binnen en er was net een schaap aan het bevallen dus ik mocht geitje niet zien.

Nou ja, ik was er toch en zag een bord staan "Groente te koop, andijvie, bloemkool, radijsjes en aardbeien"
Oh jee, fruit is dus ook groente? Ik naar binnen en vroeg om een bloemkool van boer Jan.
Antwoord, staat ie in de moestuin? Vraag, wie boer Jan? Antwoord, nee de bloemkool. Er staat nog niks in de moestuin. Zet dat bord dan niet neer.
Bedoelen ze dat met de geit en de kool sparen?

Dan maar naar het heempad. Even op een bankje genieten van de zon. Genieten? Ik werd er verdrietig van!
De hele poel lag vol rommel. Lege bierblikjes, een lege wodkafles, plastic tasjes.  Ik zag dat de deur van het infocentrum open stond, aangeklopt met de vraag of ze een hark en een vuilniszak hebben.
Twee verbaasde blikken. Of ik dat op wilde ruimen? Ja. Was niet nodig, komt morgen iemand voor.

Toen maar door naar een winkel, vervolgens op de thee. De thee schenkster schonk mij ook een tasje kleding.
Vroeg in de avond weer te voet huiswaarts, met iets meer bagage dan op de heenweg.

Het gewicht was het niet, maar mijn voeten deden zeer. Ik had zoiets van "gewoon doorlopen" maar een paar honderd meter van huis moest ik echt even zitten. En daar ging het mis.
Ik steek een sigaretje op, de tassen staan naast mij op het bankje. Hoor ik ineens een mannenstem.
"Mevrouw? Gaat het wel goed met u?" Ik kijk over mijn schouder en zeg "jazeker meneer."

Ineens dringt het tot me door, ik zit daar op een bankje in het schemer tegen een paar meerkoeten te praten, rij tassen naast me, waarvan uit eentje de mouw van een sweater hangt. En diep van binnen voel ik een lachborrel opkomen.

"Weet u heel zeker dat het goed met u gaat mevrouw?" Ja,ja. "Heeft u wel wat te eten? Want anders haal ik wel even wat te eten en te drinken daar bij de Chinees."
Vriendelijk van u meneer, maar ik ben even gaan zitten omdat mijn voeten moe zijn, straks loop ik weer verder.
"Moet u ver? Weet u zeker dat het lukt?" Ja heus.

Toen hij uit het zicht was ben ik snel naar huis gelopen, voor je het weet staat er iemand van een opvang voor je neus!

Blokje Gouds: Vis

Heb ik gisteren lang stilgestaan bij een gevelsteen, tja, zo wandelen we niet erg snel over de Lage Gouwe.
Oh, ik heb geen haast maar we lopen toch een stukje verder.
Daar staat een tamelijk apart bouwwerk.

Nee, geen muziektent, dit is de visbank. Tot ergens in de 19e eeuw werd  daar de vis van Goudse vissers verkocht.
De visbank aan de Lage Gouwe, daarachter een steegje met de naam Vissteeg en dat staat weer in verbinding met het erg leuke straatje Achter de Vismarkt.

Naast de visbank staat nog steeds het commissarishuisje, daar zat vroeger de keurmeester.
Helaas heb ik niet kunnen achterhalen hoelang de visbank ook werkelijk de plek voor vishandelaren was.

Aan de overkant van het water staat nog eenzelfde bouwwerk, dat is de korenbeurs op de Hoge Gouwe.
Korenbeurs, maar dat is een misleidende naam!

De korenbeurs heeft niets met graan van doen. Het was ook een visbank, maar dan voor "vreemde vis".
De plaats waar vissers van buiten Gouda hun vis mochten verkopen.

Tijdens het jaarlijkse evenement Waterstad staan (amateur) actrices als een stel viswijven tegen elkaar in te schreeuwen, maken elkaar uit voor rotte vis.

Blokje Gouds: Anno hoeveel?

Hoelang kan je piekeren over Romeinse cijfers? Behoorlijk lang!
Vooral als de gevelstenenmakers niet duidelijker "schrijven".

Als beginnende Goudse-gevel-gluurder tast ik geregeld in het duister.
Ik dacht nog wel dat ik het mezelf makkelijker zou maken om elke wandeling 2 straten mee te pikken.
Dan weet ik tenminste nog waar het monument of de gevelsteen op een site is terug te vinden.
Helaas, niet alles is wat het lijkt.

Zo liep ik afgelopen maandag eerst over de Lage Gouwe en terug via de Hoge Gouwe.
De namen zeggen het al, de Lage Gouwe is lager gelegen. Straten met een geschiedenis.
Aangelegd in de 14e eeuw , volop bedrijvigheid en nu staan er nog de mooie panden van de ooit rijke inwoners van Gouda.
Rijk door de zeevaart,de handel en misschien ook door de ontelbare bierbrouwerijen die Gouda ooit had.

De stad is nu rijk, aan monumenten. Soms de malste stijlen op een rij.
Ik slenterde langs nummer 20 en ik keek omhoog, zag een gevelsteen.
Als het een rijksmonument is kom je met zoeken een heel eind. Het werd echter een puzzel.

Het pand heet op de lijst De Vergulde Galei, heette eerder de Drie Hammen, maar ik keek naar 3 eenden en 3 eekhoorns.
De bouwstijl (empire) is van begin 19e eeuw en daar gaat het al mank. Het heette al De Vergulde Galei  in het begin van de 18e eeuw.
Aha, de tijd van ravotten met de patriotten. Gevalletje sloop dus.

Het pand werd gesloopt begin 19 eeuw en er kwam een nieuw pand. Dan is er opnieuw verwarring, het jaartal op de gevelsteen.
Het klinkt bijna als Tussen Kunst & Kitsch, het pand is er later aan toegevoegd.
Dat kan natuurlijk niet, de gevelsteen is er later aan toegevoegd. Toch is de gevelsteen een stuk ouder.

Het jaartal, het lijkt op CDDCLXXX,  dat kan echter niet, dat zou dan Science Fiction uit de 17e eeuw zijn.
Na veel gepuzzel kwam ik er achter dat D(=500) nooit tweemaal in een jaartal voor kan komen.
Dan maar gaan spitten. CDD blijkt dus anders te zijn ( I ) Ah, dat is 1000 dan krijgen we DCLXXX er achter.
Tjonge, 1680.

Dat raadsel is dus opgelost. Waar de gevelsteen vandaan komt weet ik niet en na veel zoeken over eendjes en eekhoorns heb ik dat opgegeven. Kan voorlopig geen recept voor eendenlever of eekhoorntjesbrood meer zien.

Misschien is er wel een markt voor Gevelstenen voor Dummies!

  

Blokje Gouds: De nieuwe bieb

Begin dit jaar schreef ik over de bibliotheek, toen nog in het voormalige weeshuis.
Centen op, monument werd verkocht.

Bibliotheken, die staan hoog op de lijst der bezuinigingen en ik zag het somber in.
Gelukkig is er nu een nieuwe. Met een naam, maar het zal vast weer snel "de bieb"gaan heten.

Eerlijk, ik had er een hard hoofd in toen ik afgelopen najaar naar de open dag ging.
Op de tekening leek het een zielloos pand te worden.
Vanmiddag, eindelijk eens door de draaideur naar binnen en ik werd verrast.

De nieuwe bieb is alle dagen open, met een aantal uren waar je zelf dingen moet regelen.
Er zit een kleine horecahoek die "Kruim" heet.
Erg leuk zijn ook een aantal zitjes waar je wat kan lezen.

De mensen die mij (redelijk) kennen begrijpen ook waarom ik al was verkocht eer ik binnen was.

Jawel....

Blokje Gouds: Wat gaat er van komen?

Oneindig moe word ik van mannetje Pechtold, teemsmurf Sybrand, lachebekje Rutte, grappenmaker Emiel en al hun kornuiten.
Nee, het gaat niet over een carnavalsoptocht, al ontgaat me het verschil soms.

Er komen gemeenteraadsverkiezingen, en de naam zegt het al, gemeenteraad dus voor de gemeente.
Als die Haagse kopstukken mij moeten enthousiasmeren, dan gaat ze dat niet goed af.
Onze gemeenten gaan straks over heel veel waar tot nu toe het rijk nog over beslist.

Maar diezelfde gemeenten moeten stevig bezuinigen.
Veel mensen denken van "lekker belangrijk" ik ga niet naar het stemhokje.
Grappig genoeg vinden veel van die mensen wel dat we referenda moeten krijgen.
Of zoals Wilders zegt: laten we doen als in Zwitserland!
Wel lieve luie kiezers, dan moet je nog veel vaker naar de stembus en je veel meer verdiepen in de materie.

Wat me dan wel altijd boeit, de posters van de diverse partijen.
Vandaag fietste ik onderweg eerst langs een tomaat, op de afslag van een rotonde naar links de VVD
Rechtdoor een groot bord met allerlei koppen en bla bla leuzen, ja, en een zwaan.

Een naam als Gouda Positief, spreekt aan. Een zwaan, mooie vogel maar we hebben er al erg veel van.
Trots Op.. daar vliegt het maagzuur me naar de keel. 

Ik vind Gouda een mooie stad, ik ben blij met het groen aan de randen, ik ben ook een deel voor de zondagsrust, al maak is soms gebruik van het feit dat sommige supers op zondag open zijn.
Blij met een aantal jaarlijkse evenementen. Nu graag weer een beetje minder leegstand en eens wat aardige betaalbare sociale huurwoningen. Dan nog een mooie invulling voor een aantal monumentale panden.


Altijd weer die keuzes.

Ze smelten, oh nee, kopen geen kazen

Ik zal wel weer te dom zijn, maar zodra er ook maar  geopolitiek geduvel is met iets van een autonome regio of een deelrepubliek, dan ben ik het al snel kwijt.

De Russen hadden ooit de Krim, dat werd ineens deel van Oekraïne. Dat is op zichzelf geen unieke situatie.
Elzas-Lotharingen is ook zo'n oord. Eerst Duits, toen Frans.

De Krim, natuurlijk willen de Russen daar hun oorlogshaven behouden. Anders moeten ze een rot eind omvaren.
Waarom hebben de Russen een haven in Oekraïne? Waarschijnlijk om eenzelfde reden als de Amerikanen een basis hebben op Cuba. En zo'n stukje zee of land huren zal niet weinig kosten.

De Krim is geen Cuba en ook geen ver van mijn bed land. En dan, ook nog zo onoverzichtelijk wat betreft inwoners.
Er wonen Oekraïners, etnische Russen en de Qirimtatarlar. Ja, dat zijn de Krim-Tataren, wat dan weer een etnisch Turks volk is.  
Het is Oekraïne, of, was? Loopt het met een sisser af? Of komt keizer Vlad er mee weg?

Maar gelukkig is daar de E.U. die Poetin eens diep in de ogen gaat kijken. Even "foei, Vladimir"zegt en dreigen met sancties. Nou, ik ben benieuwd.
We vinden het zo erg wat daar kan gebeuren, maar wat komt dat nou toch slecht uit. We zijn net onder de 3% norm. Verdorie!

Sancties kosten namelijk geld. En wij willen gas. Maar bovenal willen we spullen verkopen aan de Russen.
De bloemenhandel begint te huiveren, want zij kunnen dan niet aan de Russen verkopen.
Ik vraag me af, kunnen we van bloemen dan geen biogas maken? Is er niet een slimmerik die het zo kan regelen dat we de chrysanten dan kunnen opstoken tijdens het koken van de piepers?
Vast niet.

Wie ook een weinig blij keek was een handelaar in kaas-accessoires.
Hij verkoopt veel plastic kazen aan Oekraïne en Rusland, bijna goed voor 30% van de handel.
Plastic kazen, maar ook kaasschaven, kaasstolpen en kaasprikkers.
Dan verschijnt hij in beeld met iets "nieuws", de kaas toolbelt.

Dat lijkt me nu echt iets waar de wereld op zat te wachten. Hij had het zo graag aan de Russen willen verkopen.
Maar als ik dat kaasmes zie, dan denk ik; niet doen!
Voor je het weet maken ze gehakt van de Krim-Tataren.

Mochten wij zo stoer zijn de gaskraan dicht te draaien, gelukkig hadden we een zachte winter, weet ik niet af we het lang genoeg volhouden om de rijke vriendjes van Poetin te raken.
Zonder vriendjes blijf je op den duur nergens.

* Plaatje is een screenshot van het NOS-Journaal.
 

Blokje Gouds: Een erg leuk winkeltje

Zwerven door Gouda hoeft niets te kosten, maar op de uren dat de winkels open zijn en je loopt over de Lage Gouwe, dan lokt er een etalage. En als de etalage niet lokt, het pand zelf is al een bezienswaardigheid.

Het ooit woonhuis met de fraaie naam 'T vergulde Lam werd in 1725 gebouwd.
In 1881 werd in opdracht van Meneer Kamphuizen er een winkel van gemaakt.
Toen nog een koffie& theehandel.

Tegenwoordig is het een "duvel en zijn ouwe moer" handel.
De ooit erg populaire zaken als de theeblikjes met Chinees motief, het overbekende Chinese speldenkussen, de papieren parasolletjes, ze hebben het allemaal. Laat ik dan nog maar zwijgen over de uiltjes in allerlei steensoorten. Oeps, toch nog neergezet!

Behalve de koopwaar is er in het pand zelf eigenlijk niet veel veranderd. De schappen zijn nog oud, er staat nog een oude zwarte telefoon met draaischijf, de toonbank is nog oud.
Dat is de ware charme van de winkel die nog steeds de naam Kamphuizen draagt.
Niet geheel onterecht noemt Rijksmonumenten het een zeldzaamheid.